Pierwszym pytaniem, na jakie powinna odpowiedzieć sobie osoba chcąca wytoczyć sprawę o alimenty, jest ustalenie, kto powinien być pozwanym w sprawie. Często odpowiedź jest oczywista – przedstawiciel ustawowy (czyli najczęściej rodzic) małoletniego pozywa drugiego rodzica. Trzeba jednak pamiętać, że obowiązek alimentacyjny nie obciąża wyłącznie rodzica w stosunku do dziecka, lecz jego zakres jest szerszy. Przykładowo, jako osoby obciążone obowiązkiem alimentacyjnym, można wskazać krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo, a także małżonka.
Osoba ubiegająca się o alimenty powinna także wykazać przesłanki powstania obowiązku alimentacyjnego po stronie zobowiązanego. Zasadą jest, że alimentów może domagać się osoba znajdująca się w niedostatku. Istnieją jednak od niej wyjątki, i tak w przypadku dziecka ubiegającego się o alimenty od rodzica, warunkiem uzyskania świadczenia jest brak możliwości samodzielnego utrzymania. Sytuacja jest oczywista, jeżeli dziecko jest niepełnoletnie i się uczy. Z tego względu przed wniesieniem sprawy o alimenty zasadne jest sprawdzenie, jakie są przesłanki obciążenia obowiązkiem alimentacyjnym osoby, która miałaby być pozwaną w sprawie. Jeżeli oprócz pozwanego są jeszcze inne osoby, których obowiązek dostarczania alimentów powodowi wyprzedza obowiązek pozwanego, konieczne jest wykazanie, że osoby te nie są w stanie uczynić zadość swojemu obowiązkowi. Zaniechania w tym zakresie mogą skutkować przegraniem sprawy.
Uprawniony do alimentów ma możliwość skorzystania z przepisów kodeksu postępowania cywilnego dotyczących właściwości przemiennej. Z tego względu warto skalkulować, czy bardziej opłaca się wytoczyć powództwo przed Sądem właściwości ogólnej czy Sąd miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. Oprócz odległości od Sądu powinno się zwracać uwagę na obciążenie pracą danego Sądu lub konkretnego Wydziału, ponieważ przekłada się to na szybkość rozpoznania sprawy.
Najważniejszą kwestią przy alimentach jest ustalenie ich wysokości. Osoba uprawniona jest zobowiązana już w pozwie wskazania, jakiej konkretnie kwoty się domaga. Wymaga to od osoby uprawnionej (lub jej przedstawiciela ustawowego) wykazania, jakie potrzeby mają być zaspokajane ze świadczenia alimentacyjnego. WAŻNE! Obowiązek alimentacyjny nie polega wyłącznie na dostarczaniu środków utrzymania, ale również na dostarczaniu – w miarę potrzeby – środków wychowania. Na wysokość alimentów przekłada się to w taki sposób, że jeżeli obowiązek zajmowania się dzieckiem spoczywa przede wszystkim (lub wyłącznie) na jednym rodzicu, to przy ustalaniu wartości świadczenia alimentacyjnego drugiego rodzica, powinno brać się pod uwagę także wysiłki wkładane w opiekę nad dzieckiem. WAŻNE! Paragony nie stanowią dowodu wydatków ponoszonych ma utrzymanie osoby uprawnionej do alimentów. Gromadząc dokumenty do pozwu, konieczne jest zbieranie faktur dotyczących kosztów utrzymania osoby uprawnionej.
Przygotowując sprawę o alimenty, warto patrzeć na nią z perspektywy zobowiązanego. Pozwala to w pewnym zakresie przewidywać, w jaki sposób pozwany może próbować się bronić. W każdym razie, pozwany może podważać wysokość lub zasadność konkretnych kosztów utrzymania uprawnionego. Zobowiązany może wskazywać, że ponosi wysiłki związane z zapewnieniem opieki uprawionemu. Ewentualnie, jak było to już wcześniej sygnalizowane, pozwany może wskazywać, że istnieje osoba, której obowiązek alimentacyjny ma pierwszeństwo przed obowiązkiem pozwanego. Nie jest to zamknięty katalog zarzutów, jakie można zgłaszać przeciwko żądaniu alimentów. Twierdzenia pozwanego mogą różnicować się w zależności, jaka jest podstawa prawna konkretnego roszczenia. Warto jest skorzystać z porady prawnej, aby przygotować linię obrony pozwanego przed obowiązkiem alimentacyjnym.